آموزش صدای ( ر ) به کودکان

یادگیری و تلفظ درست صدا ها یکی از مراحل کلیدی رشد گفتار در کودکان است. یکی از چالش‌ برانگیز ترین صداها در زبان فارسی برای برخی کودکان ، صدای «ر» است. بسیاری از کودکان به دلایل رشدی یا فنی ، تا سن ۵ یا حتی ۶ سالگی قادر به تلفظ صحیح این صدا نیستند. در این مقاله با روش‌ های علمی ، ساده و بازی‌ محور برای آموزش صدای «ر» آشنا می‌شویم. پس تا انتها ما را همراهی کنید.

مراحل آموزش صدای "ر" به کودکان عبارتند از:
۱-تشخیص صدا
-از کودک بخواهید به صدای "ر" در کلمات مختلف گوش دهد.
*مثال: "رنگ" ، "باران" ، "دریا" ، "سَر" ، "مار".
-بازی تشخیص صدا: چند کلمه بگویید و از کودک بخواهید بگوید کدامشان صدای "ر" دارد.
۲-تمرین با صدا های مشابه
-گاهی کودک به جای "ر" از "ل" یا "ی" استفاده می‌کند. با تمرین تفاوت این صداها ، می‌توانید به درک بهتر کمک کنید.
*مثال: "راه" ≠ "یاه" یا "لاه".
۳-تمرین تولید صدا ( ورزش زبان! )
-برای تولید صحیح صدای "ر" ، زبان باید به سقف دهان نزدیک شود و لرزش کند. این تمرین‌ ها مفید هستند:
-تمرین‌های آماده‌سازی:
۱-لب زدن اسب (صدای پِرپِر مانند)
۲-قرقره کردن آب در دهان
۳-لرزش لب‌ ها و زبان
تمرین با زبان:
-زبان را به پشت دندان‌ های بالا بچسباند و سعی کند صدای لرزان تولید کند.
-تمرین صدا: تکرار "تر تر تر"، "در در در"، "ررررر".
۴-بازی و شعر
-از شعرهای کودکانه‌ای استفاده کنید که پر از صدای "ر" هستند:
«رنگین‌کمان رنگی‌رنگی، میاد از اون دور دوری...»
-بازی‌هایی مثل تکرار کلمات با "ر" در قالب مسابقه یا فلش‌ کارت.
۵-تمرین در کلمات و جملات
از ساده به سخت:
اول کلمات با "ر" در وسط: «دریا»، «مار»، «پدر».
-بعد در اول یا آخر: «رنگ»، «ابر»، «پر».
-سپس جمله‌سازی: «رامین راننده‌ی ریزبینیه.»

در ادامه به این نکته میپردازیم که چرا صدای «ر» سخت است؟
صدای «ر» نیاز به مهارت خاصی دارد چون:
-نوک زبان باید به‌ درستی به سقف دهان نزدیک شده و بلرزد.
-نیاز به هماهنگی عضلات زبان ، فک و تنفس دارد.
-در زبان فارسی ، صدای «ر» معمولاً دارای لرزش (trill) است که کنترل آن برای برخی کودکان دشوار است.

چه زمانی باید به گفتار درمانگر مراجعه کنیم؟
اگر کودک:
-تا پایان ۶ سالگی هنوز صدای "ر" را تولید نمی‌کند.
-به‌جای "ر" از صدای "ی" یا "ل" استفاده می‌کند (مثلاً "ینگ" به‌جای "رنگ").
-از صحبت کردن در جمع خودداری می‌کند یا خجالت می‌کشد.
در این صورت ، مراجعه به گفتاردرمانگر و متخصص کودک توصیه می‌شود.

در آخر باید به این نکته اشاره کنیم که صدای «ر» گرچه دشوار ، اما با تمرین‌ های روزانه ، بازی‌ محور و همراهی محبت‌ آمیز والدین قابل آموزش است. در بسیاری از موارد ، کودک با روش‌ های ساده خانگی می‌تواند این صدا را بیاموزد. اگر مشکل ادامه پیدا کرد ، مداخله تخصصی راه‌ حل مؤثری خواهد بود.یادمان باشد: هر کودک ، ریتم یادگیری خودش را دارد.

چنانچه کودکتان از نمودار رشد گفتار و زبان که در دیگر مقالات سایت که لینک آن ها در زیر این مقاله درج شده است ، فاصله دارد ، جهت ارزیابی و مشاوره میتوانید به گفتار درمانی روزبه رضایی ( گفتاردرمانی شرق تهران ، گفتاردرمانی تهرانپارس ) که درمانگرانی با تجربه در این زمینه دارد ، مراجعه کنید.
آموزش صدای ( ل ) به کودکان
اختلال تلفظ در کودکان و بزرگسالان
تبعات اختلال تلفظ در کودکان
درمان اختلال نوک زبانی در کودکان و بزرگسالان

مرکز گفتار درمانی روزبه رضایی یکی از مجهزترین و باکیفیت ترین مراکز تهران است که در زمینه اختلالات گفتار و زبان، اختلال بلع، اختلالات صوت و گرفتگی صدا، اختلال یادگیری و توجه و تمرکز و اختلالات رفتاری به مراجعین مختلف از سراسر کشور از سال ١٣٨۶ خدمت رسانی می کند. این مرکز در شرق و شمال شرق تهران و در منطقه تهرانپارس واقع شده است. تهرانپارس یکی از مناطقی است که دسترسی های عمده ای به مناطق شمال تهران، مرکز تهران و شرق و جنوب شرق تهران، حکیمیه، قنات کوثر، شهرک امید، شهر پردیس و لواسانات توسط اتوبان های همت، بابایی، افسریه، بسیج، یاسینی و آزادگان دارد. همچنین منطقه تهرانپارس دارای ایستگاه های متعدد مترو جهت ارتباط با مناطق مختلف شهری می باشد که رفت و آمد در این منطقه را تسهیل نموده است.
این مرکز مجهز به دستگاه تصویربرداری از حنجره (استروبوسکوپی) است.