سطح‌ بندی اتیسم چگونه است؟

اختلال طیف اُتیسم (ASD) نوعی اختلال رشدی عصبی (Neurodevelopmental Disorder) است که بر ارتباط اجتماعی ، زبان و الگوهای رفتاری تأثیر می‌گذارد. این اختلال «طیفی» است ، یعنی شدت ، علائم و نیازهای حمایتی در افراد مختلف بسیار متفاوت است. برای توصیف این تفاوت‌ها ، این اختلال را به سطح بندی های مختلف تقسیم میکنند.
سطح‌ بندی به‌ جای طبقه‌ بندی قدیمی مانند «اوتیسم کلاسیک» ، «آسپرگر» یا «PDD-NOS» ، تمرکز را بر میزان کمک و مداخله مورد نیاز هر فرد افزایش داده است.

ویژگی‌های هر سطح از اتیسم چیست؟
سطح ۱ :نیاز به حمایت (Mild ASD)
ویژگی‌ها: دشواری در شروع یا حفظ گفت‌وگو ، به‌ویژه در محیط‌های اجتماعی جدید.
ممکن است تمایل به تعامل اجتماعی داشته باشند ، اما در درک ظرافت‌ های اجتماعی (اشارات ، کنایه ، زبان بدن) دچار چالش‌اند.
علایق خاص یا رفتارهای تکراری دارند اما معمولاً قابل مدیریت است.
ممکن است در برنامه‌ریزی و انعطاف رفتاری کمی سختی داشته باشند.
مثال:
کودکی که از نظر تحصیلی موفق است اما در دوستیابی یا حفظ رابطه با همسالان مشکل دارد ؛ یا بزرگسالی که در محیط کاری از تعاملات غیر رسمی اجتناب می‌کند و تمرکز افراطی بر جزئیات دارد.
مداخلات مناسب:
آموزش مهارت‌های اجتماعی و شناختی-رفتاری
گفتاردرمانی در صورت تأخیر زبانی
مشاوره خانوادگی برای بهبود درک متقابل
درمان شناختی–رفتاری (CBT) برای اضطراب یا وسواس‌های همراه
سطح ۲ : نیاز به حمایت قابل‌توجه (Moderate ASD)
ویژگی‌ها: نقص‌های آشکار در گفتار و تعامل اجتماعی حتی با حمایت.
پاسخ‌های محدود به تعامل ، زبان رسمی یا تکراری.
سختی در تغییر روال یا محیط ، اضطراب شدید هنگام تغییر.
علایق محدود و رفتارهای تکراری واضح (مثل چرخاندن اشیاء، تکان دادن بدن).
مثال:
کودکی که قادر به صحبت است اما گفتارش بیشتر تکراری است، تعاملاتش کوتاه است و با تغییرات در برنامه روزمره مضطرب می‌شود.
مداخلات مناسب:
کاردرمانی و گفتاردرمانی فشرده
آموزش مهارت‌های روزمره (ADL)
مداخلات رفتاری ساختاریافته (مانند ABA)
حمایت آموزشی اختصاصی در مدرسه
آموزش والدین برای درک و پاسخ به نیازهای کودک
سطح ۳ : نیاز به حمایت بسیار زیاد (Severe ASD)
ویژگی‌ها: ناتوانی یا محدودیت شدید در گفتار و ارتباط.
تعامل اجتماعی بسیار محدود یا غایب.
رفتارهای تکراری شدید و تمرکز وسواسی بر الگوها یا اشیاء خاص.
مقاومت شدید در برابر تغییر ، واکنش‌های هیجانی یا حسی شدید.
ممکن است همراه با ناتوانی ذهنی یا تأخیر رشدی باشد.
مثال:
کودکی که صحبت نمی‌کند ، تماس چشمی ندارد ، بخش زیادی از روز را صرف حرکات تکراری می‌کند و برای ارتباط به روش‌های غیرکلامی (مانند حرکات دست یا تصاویر) نیاز دارد.
مداخلات مناسب:
استفاده از سیستم‌های ارتباط جایگزین (PECS ، ارتباط تصویری یا دستگاه گفتاری)
کاردرمانی برای مهارت‌های پایه (خوردن ، لباس پوشیدن ، کنترل حسی)
مداخلات رفتاری فشرده (۴۰ ساعت در هفته یا بیشتر در برنامه‌های تخصصی)
حمایت‌های آموزشی ویژه و کمک‌ کار تمام‌وقت در مدرسه
مشاوره برای خانواده و حمایت روانی والدین


آیا سطح اتیسم در طول زمان تغییر می‌کند؟
بله. سطح‌بندی در DSM توصیفی از وضعیت فعلی است ، نه یک برچسب ثابت.
کودکی که در ۳ سالگی در سطح ۳ تشخیص می‌گیرد ، ممکن است با مداخلات مؤثر در ۷ سالگی به سطح ۲ یا حتی ۱ برسد.

عوامل مؤثر در تغییر سطح شامل:
-شروع زودهنگام درمان (در «سن طلایی» ۱۸ تا ۳۶ ماهگی)
-کیفیت و تداوم مداخلات
-حمایت خانوادگی و محیطی
-هم‌ابتلایی‌ها (مثل ADHD، اضطراب یا ناتوانی ذهنی)

نکته: دو فرد در یک سطح ممکن است رفتارهای بسیار متفاوتی داشته باشند. برخی بزرگسالان با اتیسم خفیف ممکن است در کودکی سطح ۲ بوده باشند. سطح‌بندی تنها در ارزیابی حرفه‌ای توسط متخصص واجد شرایط قابل تعیین است.

رویکرد درمانی و حمایتی متناسب با سطوح مختلف چیست؟
-سطح ۱: مهارت‌های اجتماعی ، انعطاف رفتاری ، اضطراب اجتماعیCBT ، گروه‌های مهارت اجتماعی ، آموزش ارتباطی
-سطح ۲: گفتار و زبان ، مهارت‌های زندگی ، تنظیم حسی ABA متوسط ، گفتاردرمانی ، کاردرمانی
-سطح ۳: ارتباط جایگزین ، مراقبت پایه ، کاهش رفتارهای چالش‌ برانگیز PECS ، درمان ساختار یافته ، پشتیبانی تمام‌وقت

در آخر باید باز هم به این نکته اشاره کنیم که سطح‌ بندی اتیسم ابزاری برای درک شدت و نوع نیازهای حمایتی است. سه سطح اصلی بر اساس میزان کمک موردنیاز در دو حوزه (ارتباط اجتماعی و رفتارهای تکراری) تعریف می‌شود. سطح‌ها ثابت نیستند و با درمان زودهنگام ، محیط حمایتی و رشد فردی قابل تغییرند.هدف نهایی نه «کاهش سطح» ، بلکه افزایش کیفیت زندگی و استقلال فرد است.

مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی روزبه رضایی ( گفتار درمانی شرق تهران ، گفتار درمانی تهرانپارس ) مجهز به دستگاه تصویربرداری از حنجره ( استروبوسکوپی و لارنگوسکوپی ) واقع در شرق تهران ، تهرانپارس با ارائه ی روش ها و راهکار های درمانی نوین در ارتباط با هر اختلالی میتواند در مسیر درمان کودکتان ، شما را یاری دهد.

اگر میخواهید اطلاعات خود را در این زمینه و اختلالات مختلف بالا ببرید روی لینک های زیر کلیک کنید و صفحات ما را دنبال کنید.
بال بال زدن در کودکان نشانه ی چیست؟
درمان حرکات کلیشه ای در کودکان اتیسم
خارج شدن از طیف اوتیسم ( درمان کامل اوتیسم واقعیت است یا افسانه؟ )

مرکز گفتار درمانی روزبه رضایی یکی از مجهزترین و باکیفیت ترین مراکز تهران است که در زمینه اختلالات گفتار و زبان، اختلال بلع، اختلالات صوت و گرفتگی صدا، اختلال یادگیری و توجه و تمرکز و اختلالات رفتاری به مراجعین مختلف از سراسر کشور از سال ١٣٨۶ خدمت رسانی می کند. این مرکز در شرق و شمال شرق تهران و در منطقه تهرانپارس واقع شده است. تهرانپارس یکی از مناطقی است که دسترسی های عمده ای به مناطق شمال تهران، مرکز تهران و شرق و جنوب شرق تهران، حکیمیه، قنات کوثر، شهرک امید، شهر پردیس و لواسانات توسط اتوبان های همت، بابایی، افسریه، بسیج، یاسینی و آزادگان دارد. همچنین منطقه تهرانپارس دارای ایستگاه های متعدد مترو جهت ارتباط با مناطق مختلف شهری می باشد که رفت و آمد در این منطقه را تسهیل نموده است.
این مرکز مجهز به دستگاه تصویربرداری از حنجره (استروبوسکوپی) است.