دیسپراکسی (Dyspraxia) یا اختلال هماهنگی رشدی

در این مقاله میخواهیم به تعریف دیسپراکسی ، علائم ، علل احتمالی ، روش‌های تشخیص و راه های درمانی بپردازیم.
دیسپراکسی یک وضعیت عصبی-رشدی است که منجر به دشواری در برنامه‌ریزی و هماهنگی حرکات فیزیکی می‌شود. این اختلال می‌تواند در کودکان و بزرگسالان تأثیرات گوناگونی بر مهارت‌های حرکتی ، فعالیت‌های روزمره ، و روابط اجتماعی داشته باشد.
این اختلال بیشتر در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود ، اما می‌تواند تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. دیسپراکسی معمولاً با دیگر اختلالات رشدی مانند اوتیسم ، اختلال نقص توجه ، بیش‌فعالی (ADHD) و اختلالات یادگیری همراه است ، اما ویژگی‌های خاص خود را دارد.

علائم دیسپراکسی در کودکان:
۱_مهارت‌های حرکتی درشت:
- دشواری در دویدن ، پریدن ، یا بالا رفتن از پله‌ها.
- ناتوانی شرکت در ورزش‌ها و بازی‌های گروهی.

۲_ مهارت‌های حرکتی ظریف:
- مشکل در گرفتن مداد ، بستن بند کفش یا دکمه‌ها.
- دست‌خط ناخوانا و کندی در نوشتن.

۳_ مشکلات اجتماعی و احساسی:
- احساس انزوا به دلیل ناتوانی در فعالیت‌های گروهی.
- کاهش اعتماد به نفس و اضطراب اجتماعی.

۴_ مشکلات گفتاری:
- دشواری در بیان کلمات یا جملات به طور واضح.
- تأخیر در رشد زبان.

تشخیص دیسپراکسی در کودکان نیازمند ارزیابی دقیق توسط تیم متخصصان : شامل پزشک اطفال ، کاردرمانگر و گفتاردرمانگر است. در مرحله ی اول تاریخچه رشدی کودک مانند تأخیر در مهارت‌های حرکتی اولیه (خزیدن یا راه رفتن) مورد بررسی قرار میگیرد. در مرحله ی بعدی آزمایش‌های حرکتی شامل ارزیابی مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت از کودک گرفته میشود و در آخر متخصصین مربوطه به بررسی‌های روان‌شناختی برای اطمینان از عدم وجود اختلالات دیگر مانند اوتیسم یا ADHD میپردازند.
علت دقیق دیسپراکسی در کودکان مشخص نیست ، اما معمولاً به نحوه ی ارتباط مغز با بدن برای هماهنگی حرکتی مربوط می‌شود. این اختلال با عوامل ژنتیکی ، رشدی یا محیطی کاملا مرتبط است.

در ادامه به تفاوت‌های کلیدی دیسپراکسی با سایر اختلالات رشدی میپردازیم.
تفاوت دیسپراکسی با اوتیسم در این است که در دیسپراکسی مشکلات اصلی در هماهنگی حرکات و برنامه‌ریزی حرکتی است (نه یک مشکل اجتماعی ذاتی). اما در اتیسم تمرکز اصلی بر مشکلات اجتماعی ، ارتباطی و رفتاری است.

تفاوت دیسپراکسی با ADHD (اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی) در این است که در دیسپراکسی مشکل اصلی در هماهنگی حرکات و انجام وظایف فیزیکی. است و فرد ممکن است کند یا نامنظم به نظر برسد اما در ADHD مشکل اصلی در توجه ، تمرکز ، و کنترل تکان ها است و فرد ممکن است بسیار پرتحرک یا حواس‌ پرت باشد.

تفاوت دیسپراکسی با فلج مغزی (Cerebral Palsy) در این است که در این اختلال هیچ آسیب واضحی به مغز وجود ندارد و علائم معمولاً خفیف‌تر هستند اما فلج مغزی یک اختلال حرکتی ناشی از آسیب به مغز (معمولاً در دوران بارداری یا تولد) است که مشکلات حرکتی شدیدتر هستند و ممکن است همراه با ضعف عضلات یا اسپاسم باشند.

چند روش برای مدیریت و درمان دیسپراکسی وجود دارد که در زیر به آن ها اشاره کرده ایم.
الف) درمان‌های توان‌بخشی:
۱_کاردرمانی (Occupational Therapy):
- آموزش مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت.
- بهبود توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره مانند لباس پوشیدن.

۲_ گفتاردرمانی (Speech Therapy):
- درمان مشکلات گفتاری و زبانی.
- بهبود هماهنگی عضلات مرتبط با گفتار.

۳_ فیزیوتراپی (Physical Therapy):
- تقویت عضلات و بهبود تعادل و هماهنگی.

ب) مداخلات آموزشی:
- فراهم کردن ابزارهای کمکی مانند کیبورد به جای نوشتن.
- تنظیم زمان بیشتر برای انجام تکالیف در مدرسه.

ج) حمایت‌های روانی-اجتماعی:
- تشویق کودک به شرکت در فعالیت‌هایی که به او احساس موفقیت می‌دهند.
- مشاوره برای تقویت اعتماد به نفس و کاهش اضطراب.

کودکان مبتلا به دیسپراکسی ممکن است در برخی زمینه‌ها از همسالان خود عقب باشند ، اما با مداخله‌های مناسب و حمایت‌های کافی می‌توانند پیشرفت کنند و زندگی مستقلی داشته باشند و توانایی آن‌ها با توجه به شرایط و تقویت مهارت‌ها در طول زمان بهبود می‌یابد.
در نتیجه دیسپراکسی یک اختلال پیچیده و چندوجهی است که نیازمند شناسایی زودهنگام و برنامه‌ریزی دقیق درمانی است. با آگاهی بیشتر والدین ، معلمان و متخصصان از این اختلال ، می‌توان به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کرد و توجه به توانایی‌ها و پتانسیل‌های این افراد ، مسیر موفقیت آن ها را هموار خواهد کرد.
گفتاردرمانی روزبه رضایی ( گفتار درمانی شرق تهران ، گفتار درمانی تهرانپارس ) دارای بخش های تخصصی ای است که می تواند در این زمینه ، خانواده های دارای کودک با این نوع اختلال را یاری کند.

اگر میخواهید اطلاعات خود را در زمینه اختلال های مختلف بالا ببرید روی لینک های زیر کلیک کنید و صفحات ما را دنبال کنید.
اختلال لارنگواسپاسم چیست؟
اختلال بلع در نوزادان ، کودکان و بزرگسالان
اختلال سکوت انتخابی یا (selective mutism)

مرکز گفتار درمانی روزبه رضایی یکی از مجهزترین و باکیفیت ترین مراکز تهران است که در زمینه اختلالات گفتار و زبان، اختلال بلع، اختلالات صوت و گرفتگی صدا، اختلال یادگیری و توجه و تمرکز و اختلالات رفتاری به مراجعین مختلف از سراسر کشور از سال ١٣٨۶ خدمت رسانی می کند. این مرکز در شرق و شمال شرق تهران و در منطقه تهرانپارس واقع شده است. تهرانپارس یکی از مناطقی است که دسترسی های عمده ای به مناطق شمال تهران، مرکز تهران و شرق و جنوب شرق تهران، حکیمیه، قنات کوثر، شهرک امید، شهر پردیس و لواسانات توسط اتوبان های همت، بابایی، افسریه، بسیج، یاسینی و آزادگان دارد. همچنین منطقه تهرانپارس دارای ایستگاه های متعدد مترو جهت ارتباط با مناطق مختلف شهری می باشد که رفت و آمد در این منطقه را تسهیل نموده است.
این مرکز مجهز به دستگاه تصویربرداری از حنجره (استروبوسکوپی) است.